Школьные стихотворения на белорусском языке (вершы) Янкі Купалы.
Прыйдуць з Захаду людзі
I спытаюцца нас:
«Скуль, якога вы роду?
Дзе зямля ваша будзе,
Дзе айчызна у вас?»
Мы ля плоту, пад плотам
Паглядзім, пашукаем,
Які даць тут адказ,
I адкажам: «Э, што там...
Мусіць, бабскім звычаем
Збегла ўпрочкі на час».
Ў танцах нашых водзіць,
Аж здаецца – усё чыста
Хадыром з ім ходзіць.
Калі пусціцца скакаці, –
Ажна сэрца скача;
Лепшых танцаў і ўвесь Піцер
Бадай што не бачыў.
Ці «Мяцеліца», ці «Юрка»,
«Мельнік», ці «Антошка», –
Ўсё ў яго сыходзіць гладка,
Не змыліць ні трошка.
Пад дуду і пад цымбалы
Топне, прыспявае...
Сцеражыцеся, ўсе людзі:
Беларус гуляе!
Не ўнімайся ж і скачы нам,
Покі сілы хваціць,
Мо пачнуць і думкі нашы
Весялей скакаці!
Жыць не судзілі іначай багі.
З выгляду важан я: косці ды скура,
Не далічуся рукі і нагі.
Важка іду ад парога к парогу,
Спора акрайцаў у зрэбным мяху;
На чалавечую добру ўспамогу
Мушу я меці надзеі крыху.
У дабрадзеяў або ў дабрадзеек
Грошы не смею шмат вельмі прасіць.
Дайце мне толечы колькі капеек,
Каб мог сабе я вяроўку купіць.
Рэшту прыладаў сабе сам дастану —
Ў лесе асіну ці дзе які слуп...
Ці ж не пацеха пані і пану
Бачыць, як нейкі ўскалышацца труп?!
Глянеш, і воку аж робіцца міла!
Жыў вось людзіна і шчасця дарос,
Братняе сэрцайка штось ды зрабіла,
Хоць і не так мо, як баіў Хрыстос.
Ў зорак грамадзе:
Тайнасць жудкая — гэт, здаля
Ў свет ідзе, ідзе.
Дагарэла ўжо лучынка,
Спачываці час!
«Добрай ночы» спей, дзяўчьшка,
Спей хоць раз, хоць раз!
Запей нотай, сэрцу блізкай,
Аб долі маей,
Быццам маці над калыскай,
Ты запей, запей!
Пей пацехай, пей разгульна,
Душы не скупі;
Мае думкі, жаль няўтульны
Ты прыспі, прыспі!
Спеўшы песню, ўціхамоўку,
Без трывог ані —
На плячо мне звесь галоўку
I засні, засні!
Цемнатой нас ночка скрые
Ад злосці людской;
Будзем сніці залатыя
Сны з табой, з табой!..
Як ветрам лісток адарваны, –
Ні месца табе на зямлі,
Ні радасці з песень жаданай,
Нясі сваю ношку жыцця
Між наспаў-курганаў магільных,
Без веры ў свой цэль, без пуцця,
Расплаканы ў жальбах бяссільных.
Як цень з таго свету, ідзі,
Не знаючы ў долі сірочай
Ні сэрца з дзявочай грудзі,
Ні сонечнай ласкі дзявочай.
Жыві і сні сны аб вясне,
Ды думай адно, сіраціна.
Што нават ніхто не ўздыхне
Калісь над тваёй дамавінай.
Вольная птушка сумнай зямліцы!
Сееш ты слёзы, думак уроду,
Слёзы-брыльянты яснай крыніцы.
Буйнай расіцай сыплюцца, льюцца,
Ніву багацяць... а што за жніва?!
Крыўда іх топча, гора марозіць,
Ведзьма-насмешка п'е іх лапчыва.
Суд негадзівы жаласць-гадзюка
Судзіць над шчырай слёзаў малітвай, —
Розум бязбожны над сэрцам слёзаў
Поўніць чын ката точанай брытвай.
Зорка, што бітвы й згоды варожыць
З неба нямога гэтаму свету,
Толькі яна йшчэ іх не пакрыўдзіць,
Слёзы атуліць у промень прывету.
Ды што планеты гэтай аковы
Скінуў і воляй вечнай маяча,
Дух такі вольны вольнага духа
Пойме і так жа ўкрадкам заплача.
Што значаць перад мукамі мільёнаў,
Дзе безнадзейны стогны родзяць стогны,
А слёзы грызуць вочы ўсім, як соль!
Хоць дух мой ўзносіцца пад неба столь, –
Як галавой аб мур, там б'е паклоны.
Але як мал мой гэты ўздых шалёны...
Мой крык перад малітвай свету – ноль!
І веру я, што я нішто ў быцці –
Іначай думаць не дае сумленне, –
Аднак чаму ж здаецца мне нязменне,
Што меж майму цярпенню не знайсці,
Што так вяліка мне яно ў жыцці,
Як міліёнаў разам ўсіх цярпенне!
Змушаны патрэбай
Цягне ў места дровы,
Каб купіці хлеба.
А дзе кісне пуня
Панская старая,
Прэцца Янукова
Жонка маладая.
П'е мужык на рынку
Барышы за дровы,
А паніч гуляе
З жонкай мужыковай.
Накупіў за дровы
Янка хлеба, солі
I вясло баранкаў
Для сваёй Антолі.
I гасцінцам дома
Жонку ён частуе,
Паніча з палаца
У руку цалуе.